Catalaanse tradities calcoltada

9x typische Catalaanse tradities in Catalonië

Vers aangekomen op het vliegveld pak je je koffers, loop je naar de salida en vraag  je vol overtuiging in je beste Spaans aan de beveiligingsman: Hola, donde puedo coger el autobus a Barcelona centro? Je ziet de beste man even kort knipperen en hij praat terug in een rare mix van Spaans, Frans en hoor je daar nou ook een beetje Portugees? Verward kijk je nog even naar je boardingpass, Barcelona: daar spreken ze toch alleen maar Spaans? Lees alles over alle typisch Catalaanse tradities in Barcelona en uiteraard in heel Catalonië.

Nope, Barcelona is de stad van de regio Catalonië. En een van de meest opvallende dingen is dat ze Catalaans praten. Uiteraard praten ze ook ‘gewoon’ Castellano (Spaans), maar de meeste Catalanen praten het liefst in hun eigen taal: Catalaans. Ze hebben in de provincie Catalonië niet alleen hun eigen taal. Ook zijn er heel veel eigen gewoontes wat betreft eten en feesten. Daarom vroeg ik aan de van origine Catalaanse Marta Rubio van Barcelona met Marta wat nou precies die typische Catalaanse gebruiken en festiviteiten zijn. Zodat ook jij straks goed voorbereid naar Barcelona komt!

De Catalaanse taal 

Catalanen hebben een eigen taal, het Catalaans, een Romaanse taal die een beetje klinkt als een mengeling tussen het Spaans en het Frans. En hoewel Catalanen over het algemeen tweetalig zijn en moeiteloos kunnen schakelen tussen het Catalaans en het Spaans, is Catalaans de voertaal op scholen en in overheidsgebouwen en voor vele Catalanen, hun moedertaal. Wil je een goede indruk maken, dan zeg je hier geen “muchas gracias” maar “moltes gràcies” en “adéu” in plaats van “adiós” bijvoorbeeld. 

Typisch Catalaans eten

Catalanen volgen wat bekend staat als het Mediterrane dieet, wat inhoudt: veel groenten en fruit (met name wat er in het seizoen is), naast vlees en vis, graan en bonen, die gekookt worden in olijfolie en specerijen zoals zoete paprikapoeder, nyores en saffraan.

Helaas is mijn ervaring (Danique) wel dat het vaak lastig is om vegan te eten als je bij typisch Catalaanse restaurants gaat eten. Al zijn er gelukkig wel vele vegan restaurants in Barcelona, dus verhongeren zul je sowieso niet! 

Calçots

Wat wel bijzonder is in Catalonië zijn de vele eetfestivals rondom een bepaald ingrediënt. Neem als voorbeeld de calçotada. Dit zijn feesten waarbij men met grote groepen vrienden calçots (een soort lente-ui uit Valls) op de barbecue bereid en samen met romescosaus eet. 

Danique’s Tip: Voor vegans: De romescosaus is op basis van tomaten en amandelen, dus je kunt prima meedoen aan een calçotada en de calçots eten. Let alleen wel op dat er ook vaak vlees op de barbecue wordt gelegd, dus vraag dan wel even een apart ‘stukje’ op de grill.

Toevoeging Danique: vaak wordt een calçotada georganiseerd in zogenaamde masia’s. Huizen buiten de stad waar je dan met vrienden naartoe gaat. Je kunt ook wanneer je niet over groen vrienden in Barcelona of Catalonie beschikt, gewoon naar een restaurant toe om daar calçots te gaan eten. Ook heb ik meegemaakt dat inwoners van Barcelona het in hun eigen straat organiseren voor de buurt. 

Castanyades

Een van de andere typische Catalaanse tradities (waarbij je als vegan ook kunt meedoen!)  is die van de castanyades, een herfstfestijn waar gepofte kastanjes en zoete aardappelen gegeten worden. Ook worden bij deze kastanjes en zoete aardappel ook panellets (Allerheiligenkoekjes) gegeten, deze zijn niet altijd vegan. Dus check dat even van te voren. 

Niet vegan typisch catalaanse eetfeesten: de xatonades, waarbij de xató (een salade van ansjovis, kabeljauw en frisée sla met een speciale nyora-saus) wordt genuttigd. En voor de kinderen zijn de xocolatades, feesten waarbij warme chocola met churros genuttigd worden.

Krijg je al honger? Start dan alvast met deze vegan tortilla en de typische pimientos de padrón.

Catalaanse traditie de dans: Sardanes

Wil je na al dat eten wel wat beweging, dan scoor je altijd punten met de de Catalaanse dans de sardana. Deze cirkeldans wordt in alle dorpsfeesten in Catalonië gedanst, altijd op het ritme van de cobla, een muzikale ensemble van instrumenten die typisch zijn in de regio. Het is dan ook één van de belangrijkste dansen van de Catalaanse cultuur, maar zeker niet de enige: neem als voorbeeld de ball de bastons (dans met stokken) of de esbarts (dansgroepen die Catalaanse volksdansen uitvoeren voor een publiek).

De Mensentorens

Niks zo indrukwekkend als een groep Catalanen die een toren bouwt. De meeste mensentorens worden tijdens een dorps- of wijkfeest gemaakt en brengen veel publiek met zich mee, die komen kijken hoe de colles castelleres een castell bouwen. Dit spektakel wordt daarnaast begeleid met een muziekgroep, die voor extra sfeer en spanning zorg.

Catalaanse Havaneres

Bij Catalaanse tradities horen natuurlijk ook muziekale tradities. Je vindt allerlei repertoires, van de moderne rumba catalana tot de traditionele caramelles of de ietwat melancholische havaneres. Deze laatste zijn erg mooi om mee te maken. Tijdens een cantada d’havaneres is er een groep zangers die oude liederen zingen die afkomstig zijn uit de Catalanen die in de 19e eeuw naar de Nieuwe Wereld trokken. De concerten worden altijd vergezeld door rom cremat, een warme drank gemaakt van rum, suiker, kaneel, wat koffiebonen en citroenschil, en die net als de muziek, uit Cuba werd gebracht.

Danique’s tip: Wil je graag live Rumba de Catalana (of Cubaanse muziek)  horen, in Gracia ging ik regelmatig naar Gracia Latina. Lekker klein opgepropt (pre-covid) maar heerlijke sfeer met livemuziek.  Een van de bekendste Rumba de Catalana zangers is Peret (geboren in Mataro). Je herkent het waarschijnlijk gelijk en zo niet…geniet van de muziek! Hieronder een van zijn meest bekende nummers.

Reuzen oftewel de Gegants

De meeste steden en dorpen in Catalonië hebben een stel reuzen (gegants) waarmee ze tijdens de dorpsfeesten paraderen en dansen. Naast reuzen lopen er ook vaak grote koppen (capgrossos) en andere fantastische wezens mee. Hiermee zijn de cercaviles (optochten) altijd een groot succes, vooral bij kinderen, die het fantastisch vinden om de reuzen te zien.

Vuurrennen beter bekend als Correfoc

Geen feest is afgelopen in Catalonië zonder dat er vuur is aangestoken. Gek zijn de Catalanen erop. Ieder buurtfeest zijn er optochten van vuurspuwende draken en enge figuren. Hetzij in de vorm van een heus vuurwerk spektakel of een angstaanjagende vuurloop (correfoc). Vuurrennen is een uniek spektakel die alleen voor de echte dare devils aan te raden is, aangezien je hier met vuur speelt. De deelnemers van een correfoc gaan verkleed als draken en duivels en zijn gewapend met vonkende hooivorken die overal vuur spugen terwijl ze op het ritme van de drums dansen en rennen.

Danique’s Tip: Ga naar de opening van Gracia Festival of La Mercé voor correfoc spectakels. Hieronder een video die ik maakte tijdens La Mercé in september 2019.

Caga Tió: poepende boomstam

Lang voordat de kerstman bestond, bracht de Tió de Nadal, de Catalaanse kerstboomstammetje, al cadeautjes aan de Catalaanse kinderen. Om dat te kunnen realiseren, hebben kinderen de Tió een paar weken van tevoren goed verzorgd met eten en drank. Op kerstavond is het dan zover en na het zingen van Caga Tió liedjes en de Tió een paar stokken te hebben gegeven, poept de Tió allerlei leuke cadeautjes en snoep voor de kleintjes.

Caganer

En het houdt niet op met poep want er is nog een gekke kersttraditie die je alleen in Catalonië hebt, namelijk die van de caganer. Een figuurtje van een poepende man die men in de kerststal verstopt omdat het geluk zou brengen. Hoewel de typische caganer de klederdracht uit Catalonië draagt (een wit shirt, een zwart fluwelen vest, een brede riem, een zwarte broek, witte sokken, espardilles, en een muts, de rode barretina), worden tegenwoordig alle bekende mensen ook als caganer verbeeld en zijn er ook zelfs pixaners, pis mannen, die je ook in je kerststal kunt plaatsen.

Dag van de liefde Sant Jordi 23 april

Terwijl men in de rest van de wereld de dag van de liefde op 14 februari viert, doen Catalanen dat liever op 23 april, op de dag van zijn patroonheilige Sant Jordi. Dan worden de straten gevuld met kraampjes waar men rozen en boeken kan kopen. Hiermee verrassen Catalanen hun geliefden op Sant Jordi: vrouwen kopen een boek voor haar man, en mannen een roos voor hun vrouw.  Danique: Overigens is Jordi een van de meest populaire namen in Catalonië voor mannen, vergelijkbaar met Jan in Nederland. 

Genoeg Catalaanse tradities dus! Kun jij niet wachten om naar naar Barcelona komen? Dat kan met het vliegtuig natuurlijk, maar als je liever de duurzamere optie kiest, kun je ook met de trein komen!

In deze blog: Hoe ga je met de trein naar Barcelona, leg ik alles uit hoe het werkt. 

Mocht je meer willen weten over het leren van Catalaans check de website van Marta.

Lees ook: